Waarom is ontspannen zo moeilijk? Omdat ons onderbewuste vaak helemaal niet wil ontspannen. Er bestaan nogal wat misverstanden over, zegt rebalancer Lisette Thooft. Begrijp het beter, en ontspan…
Ontspannen is lastig en niet alleen omdat we zoveel ballen in de lucht moeten houden, zoveel op social media zitten, lijden aan FOMO of welke andere hedendaagse reden dan ook. Zeker, al die dingen zijn er, maar waarschijnlijk hebben we die juist in het leven geroepen om niet te hoeven ontspannen.
Want ons onderbewuste wil niet ontspannen. Meestal.
(Ik zeg maar even ‘ons’ en ik heb het over ‘wij’ want volgens mij geldt dit voor vrijwel iedereen, maar als het voor jou anders is, sorry dan, en gefeliciteerd.)
Een goede reden om gespannen rond te lopen
Er is een enorm goede reden om gespannen rond te lopen. Spannen doen we om minder te voelen. Je leest het goed: om minder te voelen. Jezelf in een gespannen toestand brengen doe je door onbewust expres te weinig zuurstof naar je spieren te sturen, zodat die een soort pantsertje kunnen vormen. Daarom helpt massage ook om te ontspannen: het bloed stroomt dan beter naar je spieren en dat brengt meer zuurstof mee.
Als je ontspant, ga je méér voelen, beter voelen. Dan ga je gevoelens en emoties voelen. Van nu, maar ook van vroeger. En dat is lang niet altijd prettig. Er komt vaak ook allerlei oude pijn boven, die je indertijd niet kon toelaten tot je bewustzijn, maar die sindsdien is gaan vastzitten in je gespannen lichaam. En als er veel is wat nog steeds te pijnlijk is om te voelen, dan gaat het je niet lukken om te ontspannen. Je onderbewuste houdt het tegen. Uit zelfbescherming.
Hoezo helpt spannen om minder te voelen? Stel je eens een stoere Batavier voor, zo’n woeste krijger uit de prehistorie die zonder harnas het slagveld op rende om de vijand aan te vallen. Zo’n man of vrouw (de vrouwen vochten vaak mee) spande daarbij elke spier van zijn lijf, niet alleen om kracht te zetten, maar ook als pantser tegen fysieke pijn.
Vóór ze het wisten, zaten ze in het Walhalla hemelbier te drinken met hun eveneens gesneuvelde kameraden. Die dodelijke slag die hun schedel had gekliefd of hun buik had opengereten: niks van gevoeld, joh.
Krijg je een beeld?
Ook wij spannen nog altijd onbewust onze spieren als we pijn-prikkels verwachten uit onze omgeving, steekjes van mentale of emotionele pijn. Want lichamelijke pijn of emotionele pijn zijn zo’n beetje hetzelfde voor ons. (Je kunt dus ook paracetamol nemen tegen liefdesverdriet).
Neem het werk. Hoeveel van ons spannen niet onze nekspieren, krommen onze rug een beetje en zetten ons innerlijk schrap zodra we op ons werk arriveren? Allemaal onbewust natuurlijk. Dat geeft een gevoel van controle, de illusie van veiligheid.
Dan zou je natuurlijk bij thuiskomst je spieren, je gevoel en je gedachten kunnen ontspannen – maar ja, thuis wachten er vaak ook allerlei uitdagingen op je. Zelfs als er niemand thuis is, of alleen maar lieve mensen die van je houden, dan zijn er altijd nog de verdrongen emoties van vroeger die vanuit de schaduw tevoorschijn kunnen springen om je te belagen met oude pijn zodra je je pantser laat smelten. Vreemde gevoelens van eenzaamheid of gemis, onbegrijpelijke wrok of boosheid, angsten waarvan je niet wist dat je ze in je had. Dat kan allemaal bovenkomen als je ontspant.
Hoe moet het dan, ontspannen?
Je moet niet bang zijn voor pijn, wat voor pijn dan ook. Je moet je eigen pijnlijke gevoelens, oud of nieuw, heftig of vaag, interessant vinden, je ervoor openstellen, jezelf erin begeleiden en ondersteunen. Je moet weten: als ik echt ontspan, kan het zomaar zijn dat ik eigenlijk het liefst een potje wil huilen. En dan huil je dat potje. Tranen zijn smeltwater.
Of als ik ontspan, kan het gebeuren dat ik dan pas goed voel hoe bang ik ben, of hoe boos ik was. Dan voel je je angst en je ontfermt je erover alsof het een huilend kindje is. Of je gromt en schreeuwt en slaat op een kussen om de spanning van je woede te laten afvloeien. Of je schrijft een woedende brief en verbrandt die.
Pijn
In onze cultuur moet pijn altijd meteen weg, maar pijn is enorm interessant. Pijn is namelijk de brandstof voor spirituele ontwikkeling. Pijn die je niet aankunt, die je verdringt en wegstopt onder een laag spanning, geeft vroeg of laat problemen. (Kijk maar om je heen in de wereld). Maar pijn die je wel accepteert, die je toelaat tot je hart, wordt door je hart getransformeerd tot compassie. Tot zelfcompassie, en compassie voor anderen. Mildheid, tolerantie, geduld.
In één woord: ontspanning. Levensaanvaarding.
Ons hart is daar groot genoeg voor. Dat was niet zo toen je klein was, maar het is wel zo als je groot bent. Een volwassen mensenhart kan alle pijn van de hele wereld in zich opnemen en zal die omvormen tot liefde, tot kracht, tot diepgang.
Dus dit is de kern van de hogere ontspan-kunde: accepteer wat er onder je spanning schuilgaat. Besef dat je zo opgefokt rondrent, veel te lang blijft doorgaan, je agenda overvol plant en ook je vrijetijd vult met spannende vormen van entertainment, om ongewenste emoties te vermijden. En vermijd ze niet langer. Omarm ze, begrijp ze, troost jezelf ervoor, stel jezelf gerust.
En dan nu nog wat praktische tips & tricks:
1. Hoe kun je ontspannen terwijl je heel erg zenuwachtig ben, bijvoorbeeld vlak voor een presentatie, examen?
Ten eerste:
let op je adem. Adem zo langzaam mogelijk in en uit, en niet diep! Niet diep! Veel mensen geloven tegenwoordig dat je altijd zo diep mogelijk moet ademhalen, maar dat is alleen maar zo als je fysieke inspanning levert. En dan regelt je lichaam het zelf wel. Zit of sta je stil, dan heb je al die zuurstof niet nodig. Door te diep uitademen verlies je te veel koolzuurgas, wat je bloed nodig heeft om de zuurstof naar je spieren te vervoeren. Dus als je snel en diep blijft ademen, ga je subtiel hyperventileren. Je spieren krijgen te weinig zuurstof, spannen zich en je wordt bang. Oplossing: je ademhaling vertragen. En minder diep ademen.
Ten tweede:
doe de OMG oog-oefening. Zo noem ik hem, maar eigenlijk heet hij de Basic Exercise van Stanley Rosenberg (kun je googlen). Houd je hoofd stil en draai je ogen zo ver mogelijk naar rechts. Dus kijk naar je rechterooghoek. Net zolang tot je voelt dat je moet gapen of zuchten. Dan draai je je ogen naar links, zo ver mogelijk – zonder je hoofd te bewegen. Je neus blijft naar voren wijzen, alleen je ogen bewegen. Ook daar wacht je tot je voelt dat er iets subtiels gebeurt: een zucht, een geeuw, een rillinkje rekenen we ook goed, of je ogen worden nat…
Dit is de Basic Exercise: dit brengt je nervus vagus, je tiende hersenzenuw, in een rustiger stand. Ik heb er nog aan toegevoegd: sla ook je ogen ten hemel, zonder je hoofd op te tillen. Houd even vol. En kijk naar de grond, zonder je hoofd te buigen. Ik zag ineens: als wij Oh My God roepen en met onze ogen rollen, doen we intuïtief precies dit.
Nog een praktische tip die ik ooit van een Aikido-leraar hoorde en vaak met succes heb gebruikt als ik een lezing ging geven: pak iets op met je vingers, een pen, een luciferdoosje, maakt niet uit wat, met zoveel aandacht alsof dit het meest breekbare en kostbare voorwerp ter wereld is. En leg het daarna weer neer met net zoveel aandacht en voorzichtigheid. Brengt je in evenwicht.
2. Wat is de gouden tip om te ontspannen als je merkt dat je uitgeput bent maar je staat op AAN-modus en krijgt jezelf niet geremd, je blijft maar doorgaan?
Alle tips van 1. helpen, maar hier heb je waarschijnlijk ook hulp nodig uit hogere regionen. Je moet toegang krijgen tot het meest wijze stuk van jezelf, je bovenbewuste. Ga ervoor zitten en vraag hulp. Laat de vraag naar binnen vallen: Wat is de reden waarom ik niet kan stoppen met rondrennen? En wacht op het antwoord.
Affirmaties zijn ook nuttig, of rustgevende mantra’s die je herhaalt, met je volle aandacht, net zolang tot de chaotische paniekgedachten in je brein overschreven zijn. Als je erop googlet, krijg je veel voorbeelden. Deze is natuurlijk ook nuttig: “Mijn hart is groot genoeg voor alle pijn. Mijn hart is groot genoeg voor alle pijn. Mijn hart is groot genoeg voor alle pijn.” Ik heb het zelf op een tegeltje laten printen dat ik in mijn praktijk heb hangen.
3. Wat kan je helpen om het ontspannen gevoel zo lang mogelijk aan te houden/vast te houden?
Het juiste antwoord hier is: stoppen met dat te willen. Vasthouden IS spannen, dus alles wat je wilt vasthouden maakt je gespannen. Laat het hele idee varen dat je voortdurend zen zou moeten zijn: dat kan niet, dat is onnatuurlijk. Er is altijd weer iets waardoor we onszelf in de span-stand zetten. Accepteer dat. En doe de oefeningen van hierboven als je er de tijd en de rust voor hebt gevonden.
4. Wat is de ideale ontspanning als je merkt dat je hart in gevecht is met je verstand?
Je hart is nooit in gevecht met je verstand, want een hart vecht niet, een hart heeft alleen maar lief. Het hart is de grote verbinder: het maakt een geheel van je lichaam door overal bloed naar toe te sturen, het ontvangt de levensimpuls uit het universum en brengt die binnen dus het verbindt het allergrootste met het allerkleinste, het reageert op alles wat er gebeurt in jou en om je heen door kleine variaties in de hartslag, en het klopt voortdurend met een geruststellend: ik ben, ik ben, ik ben, ik ben… Een hart heeft wel wat beters te doen dan te vechten.
Maar je verstand kan wel vanalles roeptoeteren waarvan je voelt dat het niet klopt met de liefde die je in je hart hebt. Als je je daarvan bewust wordt, is het werk al gedaan, bij wijze van spreken. Je hoeft alleen nog maar te kiezen. Kies je ervoor om de pijn van het bestaan te aanvaarden, in je hart toe te laten, je hart erdoor te laten breken – dan ontspan je vanzelf. Dan maakt je hart van de pijn nieuwe liefde, kracht en diepgang.
Je hebt geen ontspanning nodig
Zo niet, dan heb je helemaal geen ontspanning nodig. Dan wil je lekker gespannen rond blijven rennen als een strijdende Batavier. Beetje primitief ja, maar join the club: je bent niet de enige. Net zolang tot je wat rijper bent geworden, wat verder geëvolueerd, en inziet dat je beter naar je hart kunt luisteren dan naar dat schreeuwerige egootje in je hersenpan.
Lisette Thooft (1953) is rebalancer en schrijfster met een rebalancing praktijk in Rotterdam. Ze heeft meer dan twintig boeken geschreven, o.a. Kom uit je hoofd, Vrienden worden met je lijf en De hemel in je handen. Ze woont alleen met haar kat Tommy, heeft een dochter en een zoon en acht kleinkinderen. www.lisettethooft.nl
Ik heb een lange reis gemaakt van hoofd naar hart, van schrijver tot een luisterende en pratende rebalancer.
Ik ben ervan overtuigd dat we allemaal een vorm zoeken in de materie, in de wereld, in onze relaties en in ons lichaam, om liefde en vrijheid te voelen. Als dat lukt, zijn we gelukkig. Als het niet lukt, ervaren we stress.
Je kunt het ook zo zeggen: de liefde en de vrijheid zoeken myriaden verschillende vormen om op Aarde te komen, door ons. En op het hoogste niveau van spirituele ontwikkeling worden ze één.
Ik help je graag jouw vorm te vinden.
Wow, dankjewel, heel erg mooi. Mooi geschreven, én praktisch!
Prachtig dank je
Dank je Lisette voor je doorleefde inzicht en het delen ervan in deze stimulerende tekst
Zo dit komt binnen. Ontzettend veel dank voor het delen van zoveel wijsheid. Heel erg blij mee.