Voel jij je vaak schuldig? Wil je weten hoe jij om kunt gaan met dat knagende schuldgevoel elke keer wanneer je voor jezelf wilt kiezen? Voel jij je verantwoordelijk voor anderen en ben je bang dat je iemand pijn doet? Of lukt het je niet om echt te genieten wanneer het beter met jou gaat dan met een ander?

Weet dat dit helemaal niet gek is. Het is een gevoel wat velen van ons herkennen en waar we ons (soms) nog onbewust door laten leiden. Aan de ene kant is het natuurlijk een hele mooie eigenschap dat je zoveel rekening houdt met anderen, maar wanneer dit doorslaat kan het ook een zware last voor je worden. Het belemmert je dan om voor jezelf te kiezen en te genieten van het leven. Het houdt je klein en ontneemt jou je levensvreugde.

In deze blog wil ik met je onderzoeken hoe je jezelf kunt bevrijden van de belemmerende kanten van schuldgevoelens. Daarvoor is het belangrijk om eerst te onderzoeken waar deze schuldgevoelens vandaan komen en wat de positieve boodschap hiervan is. Vervolgens neem ik je mee in een oefening om het schuldgevoel te onderzoeken en dit om te zetten naar liefde en kracht.

Wat is schuldgevoel?

Schuldgevoelens ontstaan wanneer je iets doet wat niet overeen komt met je eigen of aangeleerde normen of waarden. Het is het gevoel dat je iets verkeerd dóet. Afhankelijk van wat er gebeurd is en je normen en waarden, kan dit zich uiten in gevoelens variërend van je bezwaard voelen tot grote spijt hebben.

Vaak gaan schuldgevoelens ook gepaard met gevoelens van schaamte. Schaamte is echter het gevoel dat je slecht bént, terwijl schuldgevoel gaat over wat je doet. Schaamte gaat dus nog dieper dan schuld.

Waar komt schuld vandaan?

Schuldgevoel is aangeleerd, het is als het ware een programmering. Je hebt geleerd wat wel en niet wenselijk is vanuit normen en waarden uit de groep waar je bij hoort. Zoals je ouders, school, de kerk en je vriendengroep. Zo kun je vanuit je familiethema al meegekregen hebben dat het goed is om je weg te cijferen. Soms zitten er hele oude (kerkelijke) normen en waarden onder. Daarnaast heb je op basis van je eigen vroege kind-ervaringen ook conclusies getrokken wanneer je een goed mens bent. Dit zijn jouw eigen normen en waarden geworden.

Schuldgevoelens uit je jeugd

Wanneer jij je heel verantwoordelijk en snel schuldig voelt, is dit vaak te herleiden naar je vroege jeugd. Dit kunnen kleinere of grotere gebeurtenissen zijn geweest. Wanneer jou als kind iets werd aangedaan of je bijvoorbeeld niet genoeg liefde of erkenning kreeg, dan zocht je naar een verklaring om het te begrijpen. Je was als kind afhankelijk van je ouders, dus het enige wat je kon doen was de schuld bij jezelf leggen. Daarmee gaf het je ook een stukje controle. Want als jij schuldig was, dan kon je daar de volgende keer ook iets aan doen, dan kon je het voorkomen. Onbewust heb je daarvoor de lat voor jezelf heel hoog gelegd, wat zich kan uiten in perfectionisme, pleasen, jezelf wegcijferen en wat ze noemen het ‘brave meisjes/jongetjes syndroom’. Als ik maar lief genoeg ben, als ik maar hard genoeg mijn best doe, als ik niemand boos maak, als ik niemand pijn doe… Voel je hoe vermoeiend dit is en hoe onmogelijk deze beloftes zijn? Dit gaat echter onbewust. Je hebt als kind als het ware deze onbewuste ‘beloftes’ gedaan en wanneer je daar niet aan kunt voldoen, voel je je schuldig. Met als gevolg dat je nóg harder je best gaat doen.

Vorige levens en familie-thema’s

Vaak raken deze schuldgevoelens ook nog eens aan vorige levens of familiethema’s. Je hebt bijvoorbeeld het familiethema wegcijferen. Bovendien zitten in alle familiesystemen daders en slachtoffers. Net als in je vorige levens als ziel. Iedere ziel heeft zowel levens als dader- als slachtoffer gehad, vanuit de spirituele wereld is daar geen oordeel over. Dit was om te ervaren en groeien, maar het kan hierdoor zijn dat je als ziel bang bent om opnieuw slachtoffers te maken. Soms kies je er daardoor als mens onbewust voor om je klein te houden en onschuldig te blijven, liever dan het risico te lopen dat je je kracht verkeerd gebruikt en anderen pijn doet. Alleen al door je hiervan bewust te worden, geeft het je ruimte om nu anders te handelen.

Wat is de functie van schuldgevoel?

De functie van schuldgevoel is om je verbonden te houden met de groep. Als jij handelt binnen de normen en waarden, dan hoor je bij de groep. En vanuit het oerbrein was dit ooit noodzakelijk voor je overleving. Zoals je hierboven hebt gelezen, zijn die normen en waarden echter subjectief. De vraag is bovendien of je wel echt in verbinding blijft wanneer je je laat leiden door schuldgevoel? Hier kom ik later op terug.

Gevolgen van schuldgevoelens

Wanneer je vaak last hebt van schuldgevoelens, kan dit je behoorlijk belemmeren. Schuldgevoel houdt je klein, het kan ervoor zorgen dat je een bepaalde keuze voor jezelf niet maakt. Of wanneer je deze toch maakt, dat je jezelf dan zo bezwaard voelt dat je er nog niet van kunt genieten. Ook kan schuldgevoel verlammend werken, waardoor je acties niet neemt. Daarmee ontneemt het je kracht en je levensvreugde.

Om voluit te kunnen leven, zul je soms keuzes moeten maken waarbij je schuldig wordt. Oftewel die nadelig zijn voor de ander. Alleen al door je eigen ruimte in te nemen bouw je schuld op, maar ook als je een cadeau of compliment wil aanneemt. Alleen wanneer je dat kunt uitstaan, kun je ook daadwerkelijk ontvangen (en van daaruit komt een stroom op gang waarbij jij weer gaat geven etc.). En dat is een voorwaarde voor een goede relatie, dat er een balans is tussen geven en ontvangen. Voor een werkelijke verbinding is het nodig dat jij schuld kunt ontvangen en dat jij je werkelijke behoeftes en verlangens bij de ander kunt aangeven.

Schuldgevoelens raken je innerlijk kind

Wanneer we nu gevoelens van schuld ervaren, is dit vaak zo pijnlijk is omdat we onbewust de oude pijn van ons innerlijk kind raken. De pijn die we toen afgedekt hebben met schuldgevoelens, maar die daar nog steeds onder liggen. Omdat we toen ook de conclusie getrokken hebben dat het onze schuld was. Schuldgevoel is als het ware als een pleister over een oude wond, echter deze wond is nog niet genezen.

We doen er dus alles aan om het niet te hoeven voelen. Het liefst voorkomen we het door onszelf weg te cijferen, te pleasen of verantwoordelijkheden voor anderen op ons te nemen. En als we het gevoel wel ervaren, willen we dit het liefst verdoven. Bijvoorbeeld door op onze telefoon te scrollen, te netflixen, te eten, te shoppen of via andere verslavingen. Alles om dat rotgevoel maar niet te hoeven ervaren. En dat is heel begrijpelijk, want dit gebeurt vaak geheel onbewust. Maar daarmee wijzen we onbewust onszelf af en dat doet wel enorm veel pijn.

Schuldgevoel als richtingaanwijzer

Als je dit weet, besef je dat schuldgevoel dus eigenlijk nooit een goede raadgever is. Je kunt het wel als richtingaanwijzer gebruiken. Als signaal om in te checken bij de liefde in jezelf. Hoe? Dat gaan we nu onderzoeken.

Vanuit je ziel bestaat er geen schuld

Allereerst is het belangrijk om te beseffen dat er vanuit je ziel geen schuld bestaat. De essentie van jouw ziel is liefde en onschuld. Jij bent al helemaal heel en compleet en dat kan niet aangetast worden door iets wat je doet of niet doet. Vanuit je ziel is er geen oordeel, maar enkel ervaring. Maar als mens-zijn leven we in de dualiteit en gaat het erom dat we ook gevoelens van schuld kunnen omarmen. Die we niet zijn, maar hebben, en die onlosmakelijk verbonden zijn met het menselijk leven. Door ook je schuldgevoel aan te gaan als onderdeel van het leven, brengt dit je bij compassie voor je eigen mens-zijn en voor anderen. Dit betekent niet dat je goedkeurt wat een ander doet, maar dat je wel kunt gaan zien dat de ander in essentie onschuld is. Je erkent daarmee ook dat we als mens-zijn allemaal weleens aan de kant van dader en slachtoffer staan, zowel in dit leven als in vorige levens. Schuld ontstaat door het oordeel wat wij als mens aan een ervaring hangen. Vanuit je ziel gezien mag jij je steeds weer herinneren dat jij die liefde en onschuld bent.

Zelfliefde en zelfcompassie

Daarnaast is het belangrijk om schuld en schaamte uit elkaar te houden. Hiervoor mag je steeds weer voelen dat je een goed mens bent, ongeacht eventuele fouten die je maakt. Je kunt dit omarmen door je schaamte niet weg te drukken, maar ook dit gewoon te voelen en tegelijkertijd te beseffen dat je je schaamte niet bent. Je mag jezelf telkens weer herinneren dat je liefde waard bent, dat je lief bent, dat je een goed mens bent en dat je fouten mag maken. Je kunt dus oefenen met zelfliefde en zelfcompassie. Hierdoor kunnen je schuldgevoelens uit de schaduw van schaamte komen en kun je ze helen.

Schuld hoort bij het mens-zijn en tegelijkertijd mag je je beseffen dat jij dit in essentie niet bent. Je mag het voelen en gebruiken als signaal om in te checken of jij nog verbonden bent met de liefde in jezelf.

Hoe kun je omgaan met schuldgevoel?

Praktisch gezien zijn hierbij een aantal stappen te onderscheiden:

1. Accepteren dat je deze gevoelens nu ervaart. Het is niet wie je bént, maar wat je voelt. Je wordt geraakt in een oude pijn uit jeugd. Je bent echter liefde, licht en onschuld.
2. De schuldgevoelens doorvoelen en de ruimte geven. Het kan zijn dat er eerst nog oude pijn die onder het schuldgevoel zat naar boven komt, zoals onmacht, boosheid of verdriet. Ook deze emoties mogen helemaal de ruimte krijgen.
3. Vanuit zelfliefde en zelfcompassie onderzoeken wat de boodschap is van deze schuldgevoelens. Je kunt jezelf hiervoor de vragen stellen: Waar ben ik bang voor? en Wat kan ik mijzelf nu geven?

Voorbeelden van antwoorden en mogelijke betekenissen kunnen zijn (let op, de betekenis kan voor jou anders zijn, luister dus altijd naar het antwoord ín jou):

• Ben je bijvoorbeeld bang dat de ander niet meer van jou houdt? Hoe kun je jezelf dan nog meer liefde geven?
• Ben je bang dat je een slecht mens bent? Hoe kun je nog meer van jezelf houden?
• Ben je bang dat een ander jou afwijst? Hoe kun jij jezelf nog meer bevestigen?
• Ben je bang dat de ander boos op jou wordt? Welke boosheid in jezelf mag je nog helen?
• Ben je bang dat je een ander pijn doet? Op welke manier? Vaak is dat namelijk een pijn die we in onszelf nog mogen helen.

Hoe kun je jezelf van schuldgevoel bevrijden?

Om bovenstaande stappen uit te voeren, kan het helpen om je schuldgevoel op een andere manier te benaderen. Hiervoor gebruik ik graag de metafoor van een pleister op een wond.

Schuldgevoel als pleister op oude wonden

We hebben eerder gezien dat schuldgevoel vaak een pleister is over een oude wond die nog niet genezen is. Wat als ik je nu eens vertel dat deze wond een afwezigheid is van licht en liefde en dat het juist licht nodig heeft om te helen? Dan zul je begrijpen dat de pleister de wond wel lijkt te beschermen, maar dat de wond niet de kans krijgt om te helen.

In je vroege jeugd, in de afwezigheid van het licht, was deze pleister van schuldgevoel de beste bescherming. Je kon niet anders op dat moment en je kunt je pleister dankbaar zijn dat hij je al die tijd heeft beschermd. Maar nu zit de pleister je eigenlijk in de weg om je wond echt te doen genezen. De pleister belemmert je misschien ook, waardoor je niet meer zo makkelijk kunt zwemmen. Of je bent bang voor een nieuwe wond en daarmee nóg een pleister die je nog verder belemmert. Je doet er dus van alles aan om te voorkomen dat je nog meer pleisters van schuldgevoelens krijgt. Of dat die oude wond geraakt wordt, waardoor je voorzichtig bent dat de oude pleister er niet vanaf gaat.

Je mag je nu eerst beseffen en voelen dat jij een spiritueel wezen bent in een menselijk lichaam. En dat jouw essentie, jouw bewustzijn, krachtig licht en liefde ís. Wanneer je je dat kunt herinneren, dan kun je jouw licht werkelijk gaan ‘her-inneren’, ook en juíst in jouw wonden.

Als volwassene ben je krachtig om het licht van jouw eigen bewustzijn te gebruiken. Jouw bewustzijn is het licht dat deze wond nodig heeft om te helen. Het is zelfs het enige licht dat jouw wond kan helen, want je wond is de afwezigheid van jóuw unieke licht.

Met het licht van jouw bewustzijn kun je onderzoeken welke wond er nog geheeld mag worden. En welk specifiek licht jouw wond dus binnen mag gaan. Er is moed voor nodig om je wond te onderzoeken, we zijn immers bang voor pijn. Weet dat het veilig is om je wond te onderzoeken en dat dit de enige manier is om jouw wond te helen.

Oefening om jezelf van schuldgevoel te bevrijden

Een simpele en krachtige oefening, die wel moed vereist, is om te gaan zitten en jezelf omringd te weten door een krachtig licht. Je kunt je dit misschien voor je zien, of voelen, maar het is ook voldoende om de intentie te zetten dat jij omringd wordt door een krachtig licht. Dat licht is er namelijk al, altijd, want het is het licht van jouw bewustzijn.

Verplaats je aandacht nu naar binnen en merk op dat dit licht ook helemaal in jou zit. Ook hier kun je weer de intentie zetten dat het licht ín jouw zit.

Stel je nu voor dat deze pleister in dit krachtige veld van liefde en licht binnen in je is. Je hoeft de pleister er niet meteen af te trekken. Je mag eerst onderzoeken wat er onder de pleister zit. Je mag dit zonder oordeel en vanuit nieuwsgierigheid vragen: Wanneer ik mij schuldig voel, waar ben ik dan bang voor?

De antwoorden die je krijgt, geven je de richting hoe je jezelf verder kunt helen. Alleen al door het licht van jouw bewustzijn op de pleister van schuldgevoel te schijnen zal een deel van het licht langzaam door de pleister de wond in komen. De pleister zal langzaam loskomen. Dat hoeft niet in één keer. Je mag steeds weer herhalen. Elke keer wanneer jij je schuldig of bezwaard voelt, onderzoek je de pleister vanuit het licht en de liefde van jouw bewustzijn om te kijken wat jij nu aan jezelf kunt geven.

Op een gegeven moment zal de pleister loslaten wanneer het niet meer nodig is om de wond te beschermen. Het licht kan nu volledig de wond bereiken en je zal ontdekken dat de wond geheeld is door het licht wat jij op je pleister van schuldgevoel hebt geschenen.

Het kan heel goed zijn dat er verschillende wonden onder jouw schuldgevoel zitten. Vaak lopen we in ons leven (en vorige levens) meerdere wonden op. Je kunt deze oefening steeds weer herhalen. Elke keer wanneer je dit herhaalt, zal er meer licht in jouw wonden komen waardoor je meer heelheid gaat ervaren. Met het licht in jouw wond heb je een uniek stukje zielslicht ‘her-innerd’ die een kwaliteit van jou is geworden. Je wond is dus eigenlijk een wonder geworden.

De wonden zijn onderdeel van je menselijke ervaring en hebben jou – soms pijnlijke – lessen geleerd. Besef je dat elke wond geheeld kan worden in jouw licht. Hoe groter de wond, hoe meer licht er ook in teruggebracht kan worden.

De wond hoeft jou niet meer te belemmeren. Met jouw bewustzijn kun je haar stapje voor stapje helen door er steeds meer licht in te laten schijnen. En ja, dit kan soms pijnlijk of ongemakkelijk zijn, en tegelijkertijd is dat een teken dat de wond geneest. Je mag heel lief zijn voor jezelf en goed voor jezelf zorgen in deze periode van heling. Je mag telkens weer terugkeren naar het licht en de liefde die jij bent. Daar mag je ontspannen en uitrusten.

Keuzes maken bij schuldgevoel

Maakt het dan uit of het schuldgevoel terecht is of niet met deze aanpak? Eigenlijk niet, en de vraag is ook wat terecht is. Wat deze methode je brengt, is dat je onder het schuldgevoel de liefde gaat vinden om je de weg te wijzen. Je mag de niet fijne gevoelens, waaronder schuldgevoel, dus toelaten. Word je er steeds meer bewust van. Laat het een signaal zijn om terug te keren naar de liefde die jij bent om dan je keuze te maken. Zo kun je het van last omzetten naar kracht.

Door bovenstaande oefening regelmatig te herhalen, kun je steeds beter keuzes maken vanuit je hart in plaats van je te laten leiden door schuldgevoelens. Wetende dat jij liefde (waard) bent, welke keuze maak je dan? Het kan dan nog zijn dat je bewust ervoor kiest om een ander te geven, maar dan doe je dit vanuit een gevuld hart, en niet omdat je onschuldig wil blijven. Je maakt de keuze dan bewust, waardoor je op een later moment alsnog voor jezelf kunt kiezen. Bovendien sta je dan open om een oprechte dankbaarheid of een wederdienst werkelijk te ontvangen. Waardoor er balans blijft. In verbinding met jezelf, met jouw essentie van liefde, kun je dan ook in oprechte verbinding met de ander zijn. Wanneer je werkelijk vanuit je hart kiest, kun je het sowieso niet verkeerd doen. En ook als je wel een keer kiest vanuit schuldgevoel, is dit enkel een ervaring en kun je achteraf telkens weer terugkeren naar die liefde in jezelf.

Vergeving

Wanneer je er vanuit de verbinding met je hart achter komt dat je echt iets gedaan hebt dat niet bij je past, dan vind je in je eigen liefde ook de verantwoordelijkheid en kracht om daar actie op te ondernemen. Bijvoorbeeld door je oprechte excuses aan te bieden. Vergeet ook niet jezelf te vergeven, je deed wat je toen kon, je hoeft de lasten niet langer mee te dragen. De ander hoeft jouw excuses ook niet te accepteren, alleen jij kunt jezelf van je schuldgevoel bevrijden (het is alleen jouw licht dat jouw wond kan genezen!). Vergeven doe je voor jezelf.

Pijlers tot zelfbevrijding

Bovenstaande oefening maakt gebruik van wat ik de drie pijlers tot zelfbevrijding noem: zelfliefde, de liefde van je ziel herinneren en je innerlijk kind helen. Samen hebben deze drie pijlers een krachtige en magische werking.

De ingang van deze oefening is je eigen zielsessentie. Je hoeft hiervoor niet eerst naar een situatie uit het verleden, maar je kunt gewoon een situatie pakken waarin je je nu schuldig of bezwaard voelt. Vanuit het licht en de liefde van jouw essentie, kun je vervolgens zonder oordeel onderzoeken wat jij nodig hebt om dit te helen. De antwoorden en inzichten die je krijgt, hebben eigenlijk altijd te maken met zelfliefde en/of heling van je gekwetste innerlijk kind. Vanuit compassie kun je hier vervolgens praktisch mee aan de slag gaan, terwijl je je tegelijkertijd herinnert dat jij die liefde en licht al bent.

Kun je schuldgevoel wel loslaten?

Eigenlijk kun je schuldgevoel dus nooit helemaal loslaten. Vanuit je essentie wel, want daar ben je liefde en onschuld. Maar voor je mens-zijn hoort de dualiteit van schuld en onschuld erbij. Iedereen maakt weleens fouten of doet dingen waar hij spijt van heeft. Maar ook in het ontvangen of kiezen voor jezelf ligt al schuld. Je mag de schuld dus leren dragen en je angst ervoor loslaten.

Wanneer je schuldgevoel durft te voelen en naar de boodschap durft te luisteren, dan vind je daaronder een enorme liefde en kracht. Je schuldgevoel houdt je dan niet meer klein, maar je kunt kiezen voor jezelf en neemt de verantwoordelijkheid voor je eigen leven. Natuurlijk kun je dan nog steeds voor een ander zorgen, maar je neemt niet meer de verantwoordelijkheid over. Je blijft binnen je eigen grenzen en daarmee blijf je juist in verbinding met de ander. In het omarmen van je schuldgevoel vind je onvoorwaardelijke liefde, kracht, levensvreugde en verbondenheid. Je kunt dan weer werkelijk genieten van het leven.

Wil je meer weten over de drie pijlers van zelfbevrijding?
Vraag dan hier mijn gratis e-book aan Van overleven naar Genieten en ontdek meer over de drie pijlers tot zelfbevrijding.